Yıllardır dünya kupalarını seyrediyoruz. 2018 Dünya Kupası hakem yönetimi açısından çok değişik oluyor. Bu konuda herkes bir şey söyleyebilir. Ancak şu bir gerçek; VAR sistemi hakemlikte her şeyin düzelmesi değil ama net olarak adaletin daha doğru dağıtılmasını sağlayacak. Büyük takımların veya ismi büyük olan takımların küçüklere karşı haksız rekabetini önleyecek. Daha da önemlisi üçkağıtçı, sahtekar, pozisyon hırsızı futbolcuların sonunu yapacak.
4. HAKEMİN DOĞUŞU!
Bakınız, ben futbolculuğu bırakıp hakemliğe başladığımda uluslararası maçlarda 4. hakem vardı. Fakat hiçbir ülke federasyonunda 4. hakem uygulaması yoktu. Bir gün Kocaeli-Fenerbahçe maçını yönetmeye gittim.
Cumhurbaşkanı Turgut Özal da İstanbul'dan Ankara'ya geçerken aniden maça geldi. Cumhurbaşkanlığı foto muhabirleri benim ısrarlı ikazlarıma rağmen kale arkalarına geçmeyecekleri, cumhurbaşkanı foto muhabiri oldukları için santra çizgisinin oradan maçı izleyip, fotoğaraf çekeceklerini söylediler. Ben de kendilerine "Spor yazarları, foto muhabirleri görevlileri nerede fotoğraf çekiyorlarsa siz de orada çekeceksiniz" dedim. "Biz çekeriz" karşılığını verdiler. Ben de, "Çekemezsiniz" diye direttim.
Israr ettiler...
İŞTE O YAŞANANLAR
Sahanın kenarına gelmeden santra dolaylarında gezdim. O sırada tribünlere dolaylı olarak haber gönderdim. Maçın bu foto muhabirleri yüzünden geç kaldığını ilettim. Rahmetli Turgut Özal'ı görüyordum, bir sağa-bir sola bakıyor, sıkıldığı da belli. Sonunda bütün stat o foto muhabirlerine bağırmaya başladı. O muhabirler kale arkasına geçtiğinde ben maça başladım. Takriben 15-16 dakika geç başlayan maç hakkında dönemin Türkiye Futbol Federasyon Başkanı Şenes Erzik, MHK görevlileri Doğan Babacan, Ahmet Güvener ve Bedri Dölkeleş'ten rapor istedi, "Niye bu maç geç başladı?" diye. Sonunda baktılar ki, bu işin önünü alamayacaklar. Çünkü statta saha güvenliği noksan. Ben de bu güvenliği sağlayana kadar başlatmıyorum. Erzik, o günden sonra UEFA'ya söyleyerek 4. hakem uygulamasını ilk defa Türkiye'de başlattı.
24 YIL ÖNCE ANLATTIK
Bu iş çok başarılı olunca Avrupa ülkelerini de uygulamaya başladı.
4. hakem uygulaması Türkiye'den çıktı. Biz kendimizi bazı şeylerde küçük görürüyoruz. Avrupalı'nın iki gözü, bir burnu varsa benim de var. Kendimi iyi hazırlarsam ben de onun kadar düşünebilirim.
Kabiletiyetim de varsa onu geçerim. Yıllar geçti hakemliği bıraktım. Bir gün rahmetli Kenan Onuk'un önerisiyle (Hıncal Uluç'un ayağından vurulup hastanede olduğu dönem) Hıncal da fazla sıkıntı çekmesin diye biz Kale Arkası Programı'na başladık.
Herkesin bildiği futbol eğitim programı olan 'Oynatalım Uğurcuğum'...
Yıllar geçti 'Oynatalım Uğurcuğum' gelişti. Aslında sahada verilmeyen adaleti, TV'de insanların önüne sermek içindi.
Herhalde bu olayın başlangıcı 1994... Çıkarın 2018'den geriye 24 yıl kalır. Yani 24 yıldır TV'ler bir yerde 'Oynatalım Uğurcuğum' yapıyor.
HANİ BU HAKSIZLIKTI!
İlk başta neler dediler. Bunu yapmak ukalalıkmış, hakemlere haksızlıkmış, hakemler kamuoyunda küçük görülüyormuş.
Beyler geçin bunları, hakemlik kişiliktir.
Kişiliği olmayan hakemden hiçbir halt olmaz. Biz bunu TV'lerde gayet ibtidayi şartlarda yaparken, şimdi bizim 'Oynatalım Uğurcuğum' dünya futbolnun köküne kadar girdi.
Stüdyolar kuruluyor, 3-4 kişi stüdyodan hakemleri izliyorlar.
Takıldıkları pozisyonda hakemin kulağına üflüyorlar, "Gel bakalım şu pozisyonu bir daha seyret" diye. Hakem ekran işareti yapıp, pozisyonu bir daha izliyor ve stüdyoyla da tartışıyor. Sonunda da esas kararı hakem veriyor.
YARDIMCILAR DİKKAT
Burada bir duralım bakalım...
VAR mı, YOK mu sistemi dünyadaki yardımcı hakemliği bitirecektir, bitirmiştir. Neden?
Yardımcı hakemler neye bakarlar; top taca, auta çıktı mı, çıkmadı mı, pozisyon ceza alanı içinde mi, dışanda mı, top çizgiyi geçti mi geçmedi mi, pozisyon ofsayt mı değil mi?.. Bundan sonra ne olacak? Köşe gönderine koyacağın 4 kamera, ışık yakma sistemiyle hakemin karar vermesini sağlayacak. Top dışarı çıktıysa yeşil, çıkmadıysa kırmızı; gol olduysa yeşil, olmadıysa kırmızı yanacak.
Hakemin de işi kolaylaşacak.
O bayrağı sallayamayan, göstere göstere ofsaytı veren ya da veremeyen yardımcılarla uğraşmayacak.
Milimetrik durumlar teknik olarak çok net görülüyor.
Bunu da hallettik... Ben yıllarca oynatalımı yaparken, "Yanlarım ağrıyor, yanlarım ağrıyor" diyordum çokca. Bazı yöneticiler, "Yalnız hakeme bakmayın, yanlara da dikkat edin" diyordu yıllarca. Ben de yanlarım ağrıyor diyordum.
Hatırlayanlarınız vardır.
FUTBOLU BİLMELİLER
Geriye ne kalıyor hakem... Hakemi hiçbir zaman halledemeyeceksiniz.
Hakem, fubolu biliyor mu, ne kadar biliyor. Hakem, futbolcunun yüz mimiklerinden, vücut dilinden, ikili mücadele sonucunu çıkarıyor mu? Vücut dilini kamera zor yakalar. Hakem futbolu bilirse işi o zaman kolaylaşır.
Topun nereden nereye gideceğini, kendisine çarpıp çarpmayacağını, topun gidişine göre faul, penaltı olacağını hisseder ve bilir. Futbolu biliyorsa, yutmuşsa sorun yok ama baltaysa (!) bunları hissedemez.
Ey ukalalık yapanlar...
VAR sisteminde stüdyoda bulunan hakemler ne olacak? Onlar sahadakinden çok mu iyi? Sahada olan balta, daha sonra stüdyoda olacak.
Ne değişecek! Dünya Kupası'nda çözemedikleri gibi yine çözemeyecekler.
Bir de bunlar dünyanın üst düzey hakemleri...
Gelin bakalım benim güzel ülkeme, kaç tane FİFA hakemin var? Kaç tanesi için bu maçı doğru idare edebilir, korkmaz; kaç tanesi için doğnu idare edemez, korkar dersin. Buyrun cenaze namazına.
Onu nasıl halledeceksiniz. Gördünüz ikili pozisyonlarda ne kararlar çıktığını.
AHKAM KESENLERE...
Beyler yıllarca ahkam kestiniz, "Oynat ileri, ver geri... Hakemlere çok ayıp oluyor" dediniz. O konuşan dilleriniz nerelere gitti. Sizin yıllarca göremediğinizi bilgisayarlarda bile sahtekarlık yapıp, "Topu sokayım mı abi, çıkarayım mı abi?" diyen bilgisayarcılarda programlar yaptınız. Sizin yaptığınız o programlarla son model bilgisayarlarda 4 tane stüdyoda, 4 tane sahadaki hakemle yaptıklarını ben tuvalet kağıtlarıyla yaptım.
Allah var, o tuvalet kağıtları bile son derece doğru karar verdiler. Neden? Yapana bak, yaptırana değil.
KİŞİLİKLİ HAKEM BULUN
VAR hakeminin faydası tabii ki olacaktır.
Ancak daha da geliştirmek şartıyla...
Bir de kişilikli hakemler bulamazsanız size VAR da yaramaz.
Neden mi? Hakemlere VAR'ı da YOK'u da öğretirsiniz. Faulü de gösterirsin, penaltıyı da anlatırsınız. Fakat hakemin kişiliğini gelişteremezsiniz.
Beyler, sonradan hakem olunmaz, hakem doğulur. Hakemlik kabiliyet işidir.
'Oynatalım Uğurcuğum'un adı 24 sene sonra VAR mısın YOK musun oldu. Evet beyler biz oynatalım derken sizler VAR mıydınız, YOK muyduz! Ey ukalalık yapanlar...
TÜRKiYE'DE YENi DÖNEM
İstanbul'daki Riva Tesisleri'nde stüdyolar hazırlanıyor.
4 tane stüdyo olacak. Bütün dünya kupasında kullanılan tekniklerin tamamı orada kullanılacak. Mesela Sivas Stadı'nda çekilen görüntü yarım saniye gibi bir sürede stüdyoya gelecek.
Türkiye'deki statlar da modern yapıldığı gibi Almanya gibi stüdyolara getireceğiz. Maçı idare eden hakemin işaret alıp, seyredeceği ekran tesisi o statlarda özel bir odaya kilitlenecek.
Maçtan evvel statta uygun bir yere koyacaklar. Almanya'da statlar yeni olduğu için bunları yapabiliyorlar.
İtalya'da statlar eski olduğu için bunlar statların içindeki stüdyolarda yapılacak.
Yani bizdeki şartlar İtalya'nın çok daha önünde.
