1958'den 94'e Dünya Kupası
İsveç'te düzenlenen 1958 Dünya Kupası, dünya futbolunun lokomotif ülkesi Brezilya'nın ilk şampiyonluğuna ulaştığı şampiyona oldu.
Dünya kupaları tarihinde 5 kezle en çok şampiyonluğa ulaşan ekip olan Brezilya, ilk Dünya Kupası zaferini İsveç'te yaşadı.
İsveç'e kadar düzenlenen 5 Dünya Kupası'nda bir türlü şampiyon olamayan Brezilyalılar, şanssızlıklarını 1954'te kırdı.
16 takım katıldı, format değişti
İsveç 1958'e 16 takım katılırken, kupanın formatında da değişikliğe gidildi.
Gruplar dörder takımdan oluşurken, ilk iki sırayı alan ekipler çeyrek finale yükseldi.
Kupaya, Avrupa'dan Avusturya, Çekoslovakya, İngiltere, Fransa, Batı Almanya, Macaristan, Kuzey İrlanda, İskoçya, SSCB, İsveç, Galler ve Yugoslavya, Güney Amerika'dan Brezilya, Arjantin ve Paraguay, Kuzey Amerika'dan ise Meksika katıldı.
Türkiye, FIFA tarafından eleme maçlarında Avrupa yerine Asya/Afrika grubuna verildi. Bu durumu protesto eden Türkiye, elemelere katılmadı.
Brezilya ev sahibine gol yağdırdı
Kupanın yarı finalinde Fransa'yı 5-2 yenen Brezilya ile Batı Almanya'yı 3-1 mağlup eden ev sahibi İsveç, finalde karşılaştı.
Solna'daki Rasunda Stadı'nda 49 bin 737 seyirci önünde oynanan finalde Brezilya, Vava ve Pele'nin ikişer, Mario Zagallo'nun da 1 golüyle sahadan 5-2 galip ayrıldı. İsveç'in golleri ise Nils Liedholm ve Agne Simonsson'dan geldi.
Turnuvanın üçüncülük maçında ise Fransa, Batı Almanya'yı 6-3 mağlup etti.
Pele sahneye çıktı
Brezilya ve dünya futbolunun efsane ismi Pele (Edson Arantes do Nascimento), 1958 Dünya Kupası'nda sahneye çıktı.
Henüz 17 yaşında katıldığı Dünya Kupası'nda 6 gol atmayı başaran Pele, takım arkadaşı Vava ile Brezilya'nın şampiyonluğunda önemli pay sahibi oldu.
Fontaine rekor kırdı
Fransız futbolcu Just Fontaine, 1958 Dünya Kupası'nda attığı 13 golle, bir kupada en çok gol atan futbolcu unvanını eline geçirdi.
Oynadığı 6 maçta 13 gole ulaşan Fontaine'i altışar golle Pele ve Alman Helmut Rahn izledi.
35 maçta 126 gol
İsveç'teki Dünya Kupası'nda yapılan 35 maçta 126 gol atıldı.
Maç başına 3,6 gol ortalaması tutturulan kupanın en golcü takımları ise 23 golle Fransa 23, 16 golle de Brezilya oldu.
Avrupa ülkeleri İsviçre ve İsveç'te yapılan Dünya Kupası organizasyonlarının ardından ev sahipliği bir kez daha Güney Amerika'ya geçti ve turnuva 1962 yılında Şili'de düzenlendi.
Batı Almanya ve Arjantin gibi güçlü adayları geride bırakan Şili, seçimi kazanarak yedinci Dünya Kupası'nı düzenlemeye hak kazandı.
Şili 1962'ye toplam 16 ülke katıldı. Avrupa'dan 10, Güney Amerika'dan 5, Kuzey Amerika'dan ise bir ekip, Şili'de mücadele etti.
Avrupa'dan Bulgaristan, Çekoslovakya, İngiltere, Batı Almanya, Macaristan, İtalya, SSCB, İspanya, İsviçre ve Yugoslavya, Güney Amerika'dan Arjantin, Brezilya, Şili, Kolombiya ve Uruguay ile Kuzey Amerika'dan Meksika katılan ülkeler oldu.
En sert Dünya Kupası
Şili'nin ev sahipliğinde gerçekleşen 1962 FIFA Dünya Kupası, en sert geçen turnuva olarak tarih sayfalarındaki yerini aldı.
Henüz turnuvanın ilk turu tamamlandığında, başta Brezilya'nın yıldız ismi Pele olmak üzere 37 futbolcu sakatlanarak finallerin dışında kaldı. Birçok futbolcunun, turnuvaya sertliği getiren takım olarak görülen İtalya'nın maçlarında sakatlanması dikkati çekti. Öyle ki Şili basınında İtalyanların turnuvaya yanlışlıkla dövüş takımını getirdiği haberleri yer aldı.
İlk kez averaj uygulaması
Şili'de yapılan Dünya Kupası'nda ilk kez averaj uygulamasına geçildi.
Daha önceki turnuvalarda aynı puana sahip takımlar baraj maçı oynarken, Şili'deki organizasyonla ilk defa averaj uygulamasına geçildi ve üst sırada yer alacak ekip bu kuralla belirlendi.
Puskas bu kez İspanya formasıyla
Ferenc Puskas, iki farklı ülke forması altında Dünya Kupası finallerinde forma giyen ilk Avrupalı futbolcu unvanına sahip oldu.
Golcü futbolcu, İsviçre 1954'te Macaristan forması ile mücadele ederken, Şili'de İspanya adına sahaya çıktı. Daha önce 1930'da Arjantin takımında yer alan Luis Monti, 1934'te kupaya uzanan İtalya'nın formasını giydi.
Brezilya, Pele olmadan zafere ulaştı
Son şampiyon Brezilya, yıldızı Pele'nin grup maçlarında sakatlanmasına rağmen namağlup geldiği finalde, Çekoslovakya'yı 3-1 yenerek şampiyonluğa ulaştı.
Santiago'da 17 Haziran 1962'de 68 bin seyirci önünde oynanan finalde Çekoslovakya, 15. dakikada Josef Masopust'un golüyle 1-0 öne geçti. "Sambacılar", rakibine 17. dakikada Amarildo, 69. dakikada Zito ve 78. dakikada Vava'nın golleriyle karşılık vererek, maçtan 3-1 galip ayrıldı ve üst üste ikinci şampiyonluğuna imza attı.
İlk kez birden fazla gol kralı çıktı
Şili'deki şampiyonada Dünya Kupası tarihinde ilk kez birden fazla gol kralı çıktı.
Rakip fileleri 4'er kez havalandıran Macaristan'dan Florian Albert, SSCB'den Valentin Ivanov, Yugoslavya'dan Drazen Jerkovic, Şili'den Leonel Sanchez, Brezilya'dan Vava ve Garrincha gol krallığını paylaşan isimler oldu.
32 maçta 89 gol atıldı
Şili'de 1962'de yapılan turnuvadaki 32 maçta toplam 89 gol atıldı.
Maç başına 2,8 gol ortalaması yakalanan kupanın en golcü takımları ise 14 golle Brezilya ile 10'ar golle Yugoslavya ve Şili oldu.
1966 FIFA Dünya Kupası'na "futbolun beşiği" olarak adlandırılan İngiltere ev sahipliği yaptı.
Adaylık sürecinde Batı Almanya ve İspanya'yı geride bırakan İngiltere, sekizinci Dünya Kupası'nı düzenlemeye hak kazandı.
İngiltere 1966'ya toplam 16 ülke katıldı. Avrupa'dan 10, Güney Amerika'dan 4, Asya ve Kuzey Amerika'dan ise birer ekip, İngiltere'de mücadele etti.
Avrupa'dan Bulgaristan, İngiltere, Fransa, Batı Almanya, Macaristan, İtalya, Portekiz, SSCB, İspanya ve İsviçre, Güney Amerika'dan Arjantin, Brezilya, Şili, Uruguay, Asya'dan Kuzey Kore ile Kuzey Amerika'dan Meksika katılan ülkeler oldu.
İngiltere'nin tartışmalı şampiyonluğu
İlk kez İngiltere'de düzenlenen Dünya Kupası'nda seyircisi önünde zafere ulaşan ev sahibi takımın şampiyonluğu, finalde Geoff Hurst'ün attığı gol nedeniyle uzun süre tartışılmaya devam etti.
Londra'da 30 Temmuz 1966'da yaklaşık 97 bin seyirci önünde oynanan finalde İngiltere, uzatmada Batı Almanya'yı 4-2 yenerek tarihinin ilk ve tek şampiyonluğuna ulaştı.
Batı Almanya 12. dakikada Helmut Haller'in golüyle 1-0 öne geçerken, İngiltere 18'de Hurst ile skora denge getirdi ve ilk devre 1-1 sona erdi. Ev sahibi ülke 78. dakikada Martin Peters ile öne geçse de normal süre 89'da Wolfgang Weber'in golüyle 2-2 sonuçlandı. İngiltere, Hurst ile 101. dakikada bir kez daha üstünlüğü yakalarken, topun çizgiyi geçip geçmediği tartışmalara neden oldu. 120. dakikada tekrar sahneye çıkan Hurst, maçın skorunu belirledi ve İngiltere sahadan 4-2 galip ayrıldı.
Hurst attığı 3 golle final maçında hat-trick yapan ilk oyuncu olmayı da başardı.
Carbajal tarihe geçti
Meksika'nın efsane kalecileri arasında yer alan Antonio Carbajal, 5 kez Dünya Kupası organizasyonlarında mücadele eden ilk oyuncu oldu.
Carbajal, 1950, 1954, 1958 ve 1962'den sonra İngiltere 1966'da da takımının kalesini koruyarak Dünya Kupası tarihine geçti. Meksikalı kaleci, 37 yaşındayken takımının formasını Uruguay ile grupta oynanan ve 0-0 sona eren karşılaşmada son kez giydi. Carbajal en fazla sayıda Dünya Kupası'na katılan oyuncu olma unvanını Alman Lothar Matthaus ile paylaşıyor.
Gol kralı Eusebio
İngiltere'deki şampiyonanın gol kralı, Portekiz'den Eusebio oldu.
Rakip fileleri 9 kez havalandıran Eusebio'nun gol krallığına ulaştığı turnuvada, Batı Almanya'dan Helmut Haller 6 golle ikinci, SSCB'den Valeriy Porkuyan, İngiltere'den Geoff Hurst, Macaristan'dan Ferenc Bene ve Almanya'dan Franz Beckenbauer dörder golle üçüncü sırayı aldı.
32 maçta 89 gol atıldı
İngiltere'de 1966'da yapılan turnuvadaki 32 maçta toplam 89 gol atıldı.
Maç başına 2,8 gol ortalaması yakalanan kupanın en golcü takımları ise 17 golle Portekiz ve 15 golle Batı Almanya oldu.
1966'da "futbolun beşiği" İngiltere'de düzenlenen Dünya Kupası, 1970'te tekrar Amerika kıtasına taşınarak Meksika'nın ev sahipliğinde gerçekleşti.
Adaylık sürecinde, Arjantin'i geride bırakan Meksika, dokuzuncu Dünya Kupası'nı düzenlemeye hak kazandı.
Meksika 1970'e toplam 16 ülke katıldı. Avrupa'dan 10, Güney Amerika'dan 3, Kuzey, Orta Amerika ve Karayipler'den 2, Afrika'dan ise bir ekip Meksika'da mücadele etti.
Turnuvada, Avrupa'dan Belçika, Bulgaristan, Çekoslovakya, İngiltere, Batı Almanya, İsrail, İtalya, Romanya, Sovyetler Birliği, İsveç, Güney Amerika'dan Brezilya, Peru, Uruguay, Kuzey, Orta Amerika ve Karayipler'den El Salvador ve ev sahibi Meksika, Afrika'dan Fas yer aldı.
Brezilya, Jules Rimet Kupası'nın sahibi oldu
Meksika'daki turnuvada 1958 ve 1962'nin ardından bir kez daha zafere ulaşan Brezilya, o zamanki adıyla Jules Rimet Kupası'nda üçüncü şampiyonluğunu yaşayarak, kupanın ilelebet sahibi oldu.
Mexico City'de 21 Haziran 1970'te yaklaşık 108 bin taraftarın önünde oynanan finalde Brezilya, 18. dakikada Pele'nin golüyle 1-0 öne geçerken, İtalya 37. dakikada Roberto Boninsegna ile eşitliği yakaladı. "Sambacılar", 37'de Gerson'un golüyle ilk yarıyı 2-1 önde tamamladı. Brezilya, 66. dakikada Jairzinho ve 86. dakikada Carlos Alberto'nun golleriyle maçtan 4-1 galip ayrılarak, Dünya Kupası'nda zafere ulaştı.
Brezilya'yı çalıştıran Mario Zagallo ise Dünya Kupası'nı hem futbolcu hem teknik direktör olarak kazanan ilk futbol adamı olarak tarihe geçti.
Kırmızı kart ve oyuncu değişikliği
Meksika 1970'te kırmızı kart uygulaması ilk kez Dünya Kupası organizasyonlarına dahil oldu.
Ancak turnuvada hiçbir futbolcunun kırmızı kart görmemesi dikkati çekti. Meksika'da ayrıca ilk defa tüm maçlarda oyuncu değişikliği yapılmasına da izin verildi.
Pele'nin son Dünya Kupası
Brezilya'nın efsane futbolcusu Pele, Meksika'da üçüncü şampiyonluğunu yaşadığı Dünya Kupası organizasyonlarında son kez sahne aldı.
Pele, Dünya Kupası kariyeri boyunca 14 maçta forma giyerken, bu karşılaşmalarda 12 gol kaydetti.
Gol kralı Müller
Meksika'daki şampiyonanın gol kralı, Batı Almanya'dan Gerd Müller oldu.
Rakip fileleri 10 kez havalandıran Müller'in gol krallığına ulaştığı turnuvada, Brezilya'dan Jairzinho 7 golle ikinci, Peru'dan Teofilo Cubillas 5 golle üçüncü sırayı aldı.
32 maçta 95 gol atıldı
Meksika'da 1970'te yapılan turnuvadaki 32 maçta toplam 95 gol atıldı.
Maç başına 3 gol ortalaması yakalanan kupanın en golcü takımları ise 19 golle Brezilya ve 17 golle Batı Almanya oldu.
Meksika'nın ardından Dünya Kupası yeniden Avrupa'ya döndü ve ev sahipliğini Batı Almanya üstlendi.
Münih'te 1972 yılında yapılan olimpiyat oyunlarında İsrailli atletlerin öldürülmesi nedeniyle, 1974 Batı Almanya yoğun güvenlik önlemleri alınan bir kupa oldu.
Ev sahibi Batı Almanya, Franz Beckenbauer, Paul Breitner ve Gerd Müller'li kadrosuyla şampiyonluğa ulaşıp, kupayı ikinci kez müzesine götürmeyi başardı.
1974 Dünya Kupası'na Avrupa'dan Bulgaristan, Batı Almanya, Doğu Almanya, İtalya, Hollanda, Polonya, İskoçya, İsveç ve Yugoslavya, Güney Amerika'dan Arjantin, Brezilya, Şili ve Uruguay, Kuzey, Orta Amerika'dan Haiti, Afrika'dan Zaire ve Asya'dan Avustralya katıldı.
Bu organizasyon, Türkiye'nin televizyondan izlediği ilk Dünya Kupası oldu.
İlk FIFA Dünya Kupası
Daha önce Jules Rimet Kupası olarak oynanan organizasyon, Batı Almanya'da ilk kez FIFA Dünya Kupası adıyla yapılmaya başlandı.
Bu turnuvada ilk kez ev sahibi takım açılış maçını yapmazken, ilk maçta son şampiyon Brezilya ile Yugoslavya karşı karşıya geldi. Bu karşılaşma golsüz berabere sonuçlandı.
Doğan Babacan tarihe geçti
Kupalar tarihinde ilk kez bir Türk hakem, 1974 Dünya Kupası'nda görev aldı.
Türk Milli Takımı'nın katılamadığı turnuvada, Doğan Babacan düdük çalarken, gösterdiği kırmızı kartla da tarihe geçti.
Babacan'ın Batı Almanya-Şili maçında Güney Amerika ekibinden Caszely'ye gösterdiği kırmızı kart, kupa tarihindeki ilk kırmızı kart olarak tarihteki yerini aldı.
Batı Almanya-Hollanda finali
1974 Dünya Kupası'nda ikinci tur gruplarını ilk sırada tamamlayan Batı Almanya ile Hollanda finalde karşı karşıya geldi.
Münih Olimpiyat Stadı'nda 78 bin 200 kişinin izlediği finalde Batı Almanya, Johan Neeskens'in 2. dakikadaki penaltı golüyle geriye düşmesine rağmen, 25. dakikada Paul Breitner'ın penaltısı ve 43. dakikada Gerd Müller'in golüyle sahadan 2-1 galip ayrıldı.
Turnuvada Polonya, Brezilya'yı 1-0 yenerek, dünya üçüncülüğünü kazandı.
Batı Almanya'nın tek yenilgisi
Batı Almanya, 1974 Dünya Kupası'nda sadece 1 kez mağlup oldu.
Oynadığı 7 maçta 6 galibiyet elde eden "Panzerler", tek yenilgisini kupaya ilk kez katılan Doğu Almanya'dan aldı.
Doğu Almanya, ilk grubun son maçında Batı Almanya'yı Juergen Sparwasser'in golüyle 1-0 mağlup etti.
38 maçta 97 gol atıldı
1974 Dünya Kupası'nda oynanan 38 maçta 97 gol atılırken, maç başına 2,6 gol ortalaması tutturuldu.
Dünya üçüncüsü Polonya, 17 golle en çok gol atan ekip olurken, Hollanda ise 16 gol kaydetti.
Gol kralı Lato
Batı Almanya'daki turnuvada gol krallığını ise Polonyalı forvet Grzegorz Lato elde etti.
Lato, oynadığı 7 maçta rakip fileleri 7 kez havalandırırken, takım arkadaşı Andrzej Szarmach ve Hollandalı Johan Neeskens beşer golle ikinci sırayı paylaştı.
