Deli dana hastalığı (BSE) nedir ve belirtileri nelerdir? Deli dana hastalığı, sığırların merkezi sinir sistemini etkileyen bulaşıcı bir hastalıktır. Hastalık, beyin dokusunda süngerimsi yapısal bozulmalar oluşturarak, hayvanlarda denge kaybı, kas titremesi ve davranış değişiklikleri gibi belirtilerle kendini gösterir. Peki, deli dana hastalığı nasıl bulaşır? Enfekte hayvan dokularının yemi veya et ürünlerinin tüketilmesi, bulaşmanın başlıca yollarıdır. Birçok kişi, deli dana hastalığı nedir? sorusunun cevabını merak ediyor. Deli dana hastalığı belirtileri nelerdir, tedavisi var mı? Detaylar haberimizde...
DELİ DANA HASTALIĞI NEDİR?
Deli dana hastalığı (Creutzfeldt-Jakob Hastalığı – CJD), 1990'lı yıllarda Birleşik Krallık'ta sığırlarda teşhis edilmiş ve insanlara da bulaşabilen beyin dokusu iltihabı hastalığıdır. Beyinde süngerimsi bozulmalara yol açan bu hastalık, herhangi bir bakteri veya virüs ile ortaya çıkmaz; vücutta bulunan prion proteininin anormal yapıya dönüşmesinden kaynaklanır.
İnsanda görülen türü Creutzfeldt-Jakob Hastalığı (CJD) olarak adlandırılır. Kuluçka süresi 35-40 yıl gibi oldukça uzun olabilir. Semptomlar ortaya çıktıktan sonra hastalık hızlı ilerler ve beyin içinde boşluklar oluşturarak beynin süngerimsi bir yapıya dönüşmesine neden olur. Kesin bir tedavisi bulunmayan hastalık, semptomlar başladıktan kısa süre sonra ölümle sonuçlanmaktadır.
DELİ DANA HASTALIĞININ TÜRLERİ
Deli dana hastalığının 4 ana türü bulunmaktadır:
Sporadik Form: Hastalıkların yaklaşık %85'ini oluşturur. Vücutta bulunan prion proteinlerinin mutasyona uğraması sonucu ortaya çıkar.
Genetik Form: Hastaların %15'inde aile öyküsü vardır. Genetik mutasyonlar hastalığın oluşumunda rol oynar.
İyatrojenik Form: Kornea veya deri nakli, kontamine cerrahi aletlerle yapılan beyin ameliyatları sonrası gelişir.
Varyant Formu: Enfekte sığır eti tüketimi sonucu insanlarda görülen formdur.
DELİ DANA HASTALIĞI BELİRTİLERİ NELERDİR?
Deli dana hastalığının kuluçka süresi uzun olsa da belirtiler ortaya çıktıktan sonra hızla ilerler. Hastalık beynin işlevlerini bozarak, ciddi zihinsel ve fiziksel kayıplara yol açar.
Erken belirtiler:
- Kişilik değişiklikleri
- Hafıza kaybı
- Düşünme yetisinin bozulması
- Bulanık görme veya körlük
- Uykusuzluk
- Koordinasyon bozuklukları
- Konuşma güçlüğü
- Yutma zorluğu
- Ani ve sarsıntılı hareketler
Hastalık ilerledikçe, zihinsel bozulma artar, hasta komaya girebilir. 6-12 ay içinde kalp yetmezliği, akciğer yetmezliği, pnömoni veya enfeksiyonlar nedeniyle hayatını kaybedebilir.
BULAŞMA YOLLARI VE RİSK FAKTÖRLERİ
Deli dana hastalığı, öksürme, hapşırma, dokunma veya cinsel temas ile bulaşmaz. Hastalığın bulaşma yolları tam olarak bilinmemekle birlikte, bazı risk faktörleri şunlardır:
- Enfekte sığır eti tüketimi
- Genetik mutasyonlar
- Kornea veya deri nakli gibi tıbbi işlemler sonrası kontaminasyon
- Kontamine cerrahi aletler kullanımı
Prion proteini standart temizlik yöntemleriyle yok edilemediği için bu durum hastalığın bulaşmasında etkili olabilmektedir.
DELİ DANA HASTALIĞI NASIL TEŞHİS EDİLİR?
Deli dana hastalığı erken dönemde teşhis edilemez; belirtiler ortaya çıkınca hızlı ilerler. Teşhis yöntemleri şunlardır:
- EEG (Elektroensefalografi): Beyin anormalliklerini gösterir, ancak tüm tipleri teşhis edemez.
- BOS (Beyin Omurilik Sıvısı) Testi: Daha kesin sonuçlar verir.
- MRG (Manyetik Rezonans Görüntüleme): %90 oranında teşhis imkanı sağlar.
- Biyopsi: Kesin tanı için beyin dokusu örneği alınır.
Deli dana hastalığının kesin bir tedavisi yoktur. Hastalığın ilerlemesini durdurmak mümkün değildir. Tedavi, hastaların yaşam kalitesini artırmaya ve semptomları hafifletmeye yöneliktir:
- Ağrı ve kas kasılmalarını azaltma
- Hastalık sürecinde konforu sağlama
- Psikolojik ve fiziksel destek
